Astma

Astma is een ziekte waardoor er minder lucht in en uit de longen kan door een ontsteking van de luchtwegen. Het woord astma komt uit het Grieks waar het letterlijk ‘het hijgen’ betekent. Hijgen en het piepende geluid worden veroorzaakte door de beperkte toevoer van lucht.  
Normaal gesproken ontspannen de luchtwegen zich wanneer je een irriterend stofje inademt of wanneer je je inspant. Zo kunnen de longen het irriterende stofje makkelijker kwijt, en bij inspanning kan er meer lucht de longen in. Bij iemand met astma spannen de spieren in de lichtwegen zich aan, en de slijmvliezen zwellen op. Dit activeert vervolgens het immuunsysteem waardoor er ontstekingen ontstaan. 


Oorzaken van Astma  

Ook al is het niet helemaal bekend wat de oorzaak is van astma, het vermoeden bestaat dat blootstelling aan bepaalde omgevingsstoffen en genetische aanleg een belangrijke rol spelen. Astma is een complexe ziekte die bij verschillende bevolkingsgroepen voorkomt, waardoor mogelijke oorzaken moeilijk vast te stellen zijn. Astma-aanvallen worden vaak veroorzaakt door zwevende deeltjes in de lucht, fysieke inspanning, verontreinigde stoffen en stres. Volgens de Mayo Clinic in de Verenigde Staten verhoogt langdurige blootstelling aan deze stoffen de kans op het krijgen van astma.
Astma wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van de genoemde situaties. Experts geven aan dat genetische aanleg, allergieën, infecties, voedingspatroon, sporten, roken, en stress allemaal een astma-aanval kunnen veroorzaken. 

Astma en ontstekingen 

Astma is in verband gebracht met chronische ontstekingen van de luchtwegen en bronchiale hyperactiviteit. Bronchiale hyperactiviteit betekent dat de luchtwegen van iemand met astma extreem gevoelig zijn voor prikkels.


Symptomen

Periodes van astma-aanvallen en periodes waarin mensen met astma vrij zijn van symptomen wisselen elkaar af. Sommige mensen met astma zijn chronisch kortademig met af en toe een verergering van de kortademigheid. De duur van een astma-aanval varieert van een paar minuten tot een paar dagen en kan gevaarlijk worden wanneer de luchttoevoer naar de longen beperkt wordt. 


De belangrijkste symptomen van astma zijn:

 Bel de nooddienst wanneer jij of iemand anders de volgende symptomen heeft:

 Aanvullende symptomen van een astma-aanval:

Risico factoren

De volgende factoren kunnen het risico op het krijgen van astma verhogen:

Bron: Acta Paediatrica. 2011;100:1561-1566, 1567-1571. 

Triggers

Vooral jeugdastma wordt veroorzaakt door dezelfde stofjes waar kinderen allergieën voor hebben. Voorbeelden hiervan zijn: 

Bron: Risk for Wheeze in Kids Increased With Antibiotics, Acetaminophen (preschool wheeze as a marker for childhood asthma) - Acta Paediatrica. 2011;100:1561-1566, 1567-1571.

Diagnose

De symptomen van astma lijken vaak veel op die van andere aandoeningen. Daardoor neemt een arts ook altijd de voorgeschiedenis van een patiënt mee om andere aandoeningen uit te sluiten. De arts zal je waarschijnlijk de volgende vragen stellen: hoe en wanneer je klachten ervaart, of astma/allergieën in de familie voorkomt, of je op je werk met chemicaliën in aanraking komt. Wanneer de arts astma vermoedt, zal je in de meeste gevallen een long test moeten doen om de inhoud van de longen te meten en hoeveel lucht je uitademt. Andere mogelijke testen zijn een röntgenfoto van de borstkast en voorhoofdholtes, bloedtesten, of allergietesten.


Preventieve Zorg 

Voor zover bekend zijn er nog geen technieken die gegarandeerd astma kunnen voorkomen. Wel zijn er een aantal maatregelen die ouders kunnen nemen om de kans dat hun kinderen astma krijgen te verkleinen. 
Uitsluitend borstvoeding in de eerste drie tot zes maanden. Ook al is dit onderwerp omstreden, veel recente studies suggereren dat het uitsluitend geven van borstvoeding gedurende de eerste 6 maanden de kans op astma verkleint. 
Pas ná de eerste zes maanden beginnen met vast voedsel. 
Aanpassingen in de leefomgeving van het kind. Niet roken tijdens de zwangerschap. Rook niet in de buurt van kinderen. Verminder allergenen in huis, zoals huisstofmijt. Gebruik speciale hypoallergene hoezen voor uw matras en kussens. Verwijder tapijt uit de slaapkamers. 
Gebruik van Acetaminofen (paracetamol) tijdens de zwangerschap of wanneer een pasgeboren baby een breedspectrum antibiotica in de eerste week van leven krijgt toegediend, lijkt een rol te spelen bij piepende ademhaling onder peuters. Twee Zweedse studies hebben aangetoond dat kinderen die regelmatig vis in hun dieet hadden  vóór de leeftijd van 9 maanden, een verminderd risico hadden in het ontwikkelen van astma.
Volgens bepaalde studies beschermen appels en voedsel rijk aan selenium tegen astma, en dat een matige inname van rode wijn voor minder heftige astma-aanvallen zorgt. Dit voedsel is ook rijk aan antioxidanten (flavonoïden). Desalniettemin is er nog geen definitieve lijst met voedingstoffen die beschermen tegen astma. Daarbij komt dat het belangrijk is om te vermelden dat rode wijn ook een astma aanval kan veroorzaken door de sulfieten, of andere stoffen waar mensen allergisch voor zijn. Belangrijke stappen om een astma-aanval te voorkomen is het identificeren van triggers om die vervolgens zo goed mogelijk te vermijden.  
Door immunotherapie toe te passen op de bij jou bekende allergieën kan het aantal astma-aanvallen, de intensiteit van de aanvallen, en het gebruik van medicatie behoorlijk worden verminderd. 

De volgende aandoeningen veroorzaken vaak een astma-aanval

 Vermijdt de volgende zaken helemaal wanneer je hier gevoel of allergisch voor bent: 

Behandelen en voorkomen van Astma-aanvallen

De belangrijkste doelen van de behandelingen is het voorkomen van astma aanvallen, het verminderen van ontstekingen, en het voorkomen van mogelijke longschade. Je zult je moeten verdiepen in astma, waarbij je nauw met de arts moet samenwerken om de ernst van jouw astma vast te stellen en zijn/haar adviezen moet opvolgen. Aanpassingen in de leefomgeving, om zo blootstelling aan allergenen te verminderen, is ook belangrijk om astma onder controle te krijgen. Daarnaast zijn er bepaalde aanpassingen in het voedingspatroon die je zou kunnen doen: meer omega-3 en minder omega-6. Ook kan acupunctuur uitkomst bieden.

Veranderingen in de levensstijl

Je kunt als astmapatiënt veel dingen doen om de kans op een aanval te verkleinen. Zo kun je triggers vermijden, een gezond gewicht behouden, en regelmatig sporten. Daarnaast is het belangrijk om te stoppen met roken, en zou je een dagboek bij kunnen houden waarin je je ademhalingsproblemen bijhoudt. 

Voeding en voedingssupplementen

Meerdere studies tonen aan dat mensen met astma tekorten hebben aan bepaalde voedingsstoffen (zoals selenium en kalium), en dat het Westerse dieet (veel fastfood en weinig vers fruit en groenten) in verband staat met hogere astmacijfers. Gefrituurd voedsel en margarine lijken vooral de boosdoeners te zijn, onder kinderen in het bijzonder. Aan de andere kant lijkt dat het eten van uien, knoflook, sterke kruiden, en antioxidanten (vitamine C, E, flavonoïden, en betacaroteen) de symptomen doen verminderen. 

bronvermelding: 

Sexton P, Black P, Metcalf P. Influence of Mediterranean Diet on Asthma Symptoms, Lung Function, and Systemic Inflammation: A Randomized Controlled Trial. Journal of Asthma. 2013:50(1).

Trompette A, Gollwitzer ES, Yadava K, et al. Gut microbiota metabolism of dietary fiber influences allergic airway disease and hematopoiesis.  Nature Medicine 20,159–166 (2014). doi:10.1038/nm.3444.

Magnesium – Twee grootschalige studies tonen aan dat een tekort aan magnesium in het dieet is geassocieerd met het ontwikkelen van astma zowel onder kinderen als volwassenen. 

Bronvermelding: Gilliland FD, Berhane KT, Li YF, Kim DH, Margolis HG. Dietary magnesium, potassium, sodium, and children's lung funtion. Am J Epidemiol. 2002. 15;155(2):125-131.


N Acetylcysteine (NAC) – Een review van een aantal onderzoeken suggereert dat N-acetylcysteïne slijmvorming kan helpen oplossen en daardoor de symptomen van astma helpen verbeteren. 

Bronvermelding:  Miller AL. The etiologies, pathophysiology, and alternative/complementary treatment of asthma. Altern Med Rev. 2001;6(1):20-47.

Astaxanthine: Antihistamine onderdrukt ook de activatie van T-cellen, waardoor het lijkt dat astaxanthine gebruikt zou kunnen worden in de behandeling van astma. 

Bronvermelding: Mahmoud FF, et al. In vitro effects of astaxanthin combined with ginkgolide B on T lymphocyte activation in peripheral blood mononuclear cells from asthmatic subjects. J Pharmacol Sci 2004;94:129-36.

Omega-3 Vetzuren – Voorlopige studies onder volwassen met astma hebben aangetoond dat omega-3 supplementen de ontstekingen in de longen kunnen verminderen en daardoor de longfunctie verbeteren. Wanneer je meer omega-3 opneemt in je dieet door meer vis, lijnzaad, pompoenzaad, en walnoten te eten, en je omega-6 inname beperkt (vlees, eigeel, en bepaalde kook oliën) dat dit in de meeste gevallen de symptomen vermindert. 

Bronvermelding: Nagakura T, Matsuda S, Shichijyo K, Sugimoto H, Hata K. Dietary supplementation with fish oil rich in omega-3 polyunsaturated fatty acids in children with bronchial asthma. Eur Resp J. 2000;16(5):861-865.

Kalium – Onderzoek toont aan dat voedingspatronen met een laag kaliumgehalte in verband zijn gebracht met slechte longfunctie en zelfs astma onder kinderen. Door meer kalium binnen te krijgen door voedsel zoals vis, fruit, en groenten zou je astma kunnen behandelen of zelfs voorkomen. Daarbij is het ook belangrijk om voldoende magnesium in je dieet te hebben, aangezien magnesium nodig is om voldoende kalium in het lichaam te houden. Quercetine – Quercetine is een flavonoïde (een soort antioxidant), welke de productie en afgifte van histamine en andere allergenen/ontstekingsbevorderende stofjes remt.  Histamine is een stofje welke de loopneus, waterige ogen, en uitslag veroorzaakt, en is ook vaak de aanleiding tot astma. Quercetine, net zoals andere flavonoïden, is een pigment gevonden in groente en fruit. 

Bronvermelding: Miller AL. The etiologies, pathophysiology, and alternative/complementary treatment of asthma. Altern Med Rev. 2001;6(1):20-47.

Selenium – Studies tonen aan dat sommige mensen met astma een laag seleniumgehalte in het bloed hebben. Daarnaast laat een bevolkingsonderzoek zien dat het eten van voedsel rijk aan selenium beschermend zou werken tegen astma. Het nemen van selenium supplementen zou ook goed kunnen werken: bepaalde studies laten zien dat wanneer mensen met astma 14 weken lang seleniumsupplementen slikken, er een significante verbetering van symptomen plaatsvindt in vergelijking met mensen die een placebo toegediend krijgen. Langere studies zouden moeten aantonen of het nemen van seleniumsupplementen ook daadwerkelijk veilig is voor mensen met astma op de langere termijn. 

Vitamine C – Een aantal onderzoeken laten ook zien dat vitamine C mogelijk zou kunnen helpen bij allergie-gerelateerde aandoening, waaronder astma. Over vitamine C en de bioflavonoïden is bekend dat ze helpen in het verminderen van symptomen van allergie-gerelateerde astma. 

Bronvermelding: Kaur B, Rowe BH, Ram FS. Vitamin C supplementation for asthma (Cochrane Review). Cochrane Databse Syst Rev. 2001;4:CD000993.Vitamine B12 – B12 therapie lijkt vooral erg goed te werken bij astma onder kinderen. 

Referenties:

Asthma, Allergy, and Responses to Methyl Donor Supplements and Nutrients - J Allergy Clin Immunol. 2014 May; 133(5): 1246–1254. Published online 2013 Dec 19. doi:  10.1016/j.jaci.2013.10.039

Wright J: Vitamin B-12: Powerful protection against childhood asthma. Internatl Clin Nutr Rev. 1989, 9 (4): 185-8.

Vitamine D

Kinderen met een vitamine D tekort hebben 50% meer kans om in het ziekenhuis te belanden dan kinderen met astma zonder een vitamine D tekort. Dit komt omdat vitamine D anti-ontstekend werkt op de cellen en het versterkt het effect van inhalatiemedicatie (steroïden).Een studie waarin 99 kinderen met astma zijn onderzocht, had 47% een tekort aan vitamine D. Deze kinderen leken ook last te hebben van:

Bronvermelding: European Respiratory Society (ERS) International Congress 2016: Abstract PA4112. Presented September 6, 2016.

Ondersteunende voedingssupplementen bij Astma

Jeugdastma 

Eenmaal daags een shake bestaand uit de volgende supplementen:  

Dynamic Inflam-Eze – Schudden voor gebruik. Meng dagelijks ½ tot 1 lepel in 240 milliliter water (kijk voor exacte dosis op verpakking). Na mengen, binnen 10 minuten opdrinken. Wanneer je een blender gebruikt, blend dan niet langer dan 15 seconden. 
Dynamic inflam-eze is een uitgebreid voedingssupplement voor mensen die geïnteresseerd zijn om hun algemene gezondheid een boost te geven. Doordat de formule kurkumawortel extract, gember wortel extract, en kattenklauw poeder bevat, werkt deze ook goed tegen ontstekingen. Het is een eiwitpoeder op plantaardige basis welke vol zit met vitaminen, mineralen, antioxidanten, vetzuren, BCAAs. Daarbij heeft de formule een uitgebalanceerde eiwit-koolhydraat-vet ratio.

Micellized D3TM – Dagelijks 2-4 druppen (kan gemixt worden met de Dynamic Inflam-eze shake).  
Micellized D3TM is een natuurlijk vorm van water-oplosbare vitamine D3 welke door de speciale structuur makkelijker opgenomen wordt dan andere vormen van vitamine D. 

Omega Pure EPA-DHA 2400 – Dagelijks ½ tot 1 theelepel (kan gemixt worden met de Dynamic Inflam-eze shake).
Omega Pure EPA-DHA 2400 is een krachtig supplement van zuivere visolie met de omega-3 vetzuren EPA en DHA. Elke theelepel bevat  1410 mg EPA en 990 mg DHA en 400mg aanvullende omega-3 vetzuren.

Mega B12 Folic – Dagelijks 1 vol pipetje. Geconcentreerde B12/foliumzuur in vloeibare vorm. Kinderen met astma hebben enorme baat bij B12 therapie. 

Astma bij Volwassenen – bij acute klachten 

Vitamine C 500 Bio Complex – 4 tabletten bij begin klachten, dan om de 15-20 minuten 1 tablet tot de symptomen weg zijn. 
Vitamine C 500 Bio Complex is een synergetische formule met een speciale samenstelling van bioflavonoïden en vitamine C.  Zowel Vitamine C als bioflavonoïden staan bekend om hun verlichtende werking bij allergie-gerelateerde bronchiaal astma. 

Wanneer voornamelijk een allergie astma veroorzaakt

Aller Pro – Verlichtende anti-histamine formule, op natuurlijke basis. Ephedra Vrij. 
Oplaaddosis: Drie maal daags twee capsules, gedurende 7-10 dagen.

Acute dosis: Twee tot drie capsules. 

Onderhoudsdosis: 1 tot 2 capsules per dag.

Kan verlichtend werken in geval van seizoensgebonden symptomen.
Versterkt de gezondheid van de sinussen en de luchtwegen.
Maakt je niet slaperig. 

Astma bij volwassenen – Bij chronische klachten

Dynamic Inflam-Eze – Schudden voor gebruik. Meng dagelijks ½ tot 1 lepel in 240 milliliter water (kijk voor exacte dosis op verpakking). Na mengen, binnen 10 minuten opdrinken. Wanneer je een blender gebruikt, blend dan niet langer dan 15 seconden. 
Dynamic inflam-eze is een uitgebreid voedingssupplement voor mensen die geïnteresseerd zijn om hun algemene gezondheid een boost te geven. Doordat de formule kurkumawortel extract, gember wortel extract, en kattenklauw poeder bevat, werkt deze ook goed tegen ontstekingen. Het is een eiwitpoeder op plantaardige basis welke vol zit met vitaminen, mineralen, antioxidanten, vetzuren, BCAAs. Daarbij heeft de formule een uitgebalanceerde eiwit-koolhydraat-vet ratio.

D3 5000 with K2 – 1 tot 2 capsules per dag. (Hogere dosis wanneer bloedonderzoek dit uitwijst). Astmapatiënten met een vitamine D tekort hadden ook:  
Verminderde longfunctie
Meer immunoglobuline E in het bloed (een stofje wat wordt aangemaakt bij allerieën)
Hadden vaker steroïden medicatie (inhalator of oraal) nodig om de ontsteking van de luchtwegen en de productie van slijm te verminderen. 
Hadden vaker langwerkende bèta-agonisten nodig om vrijer te kunnen ademen en om astma symptomen te verminderen.  

Naast reguliere astmamedicatie zouden vitamine D supplementen het aantal zware astma aanvallen ook doen verminderen. 

Bronvermelding: European Respiratory Society (ERS) International Congress 2016: Abstract PA4112. Presented September 6, 2016.

Astaxanthin – Dagelijks 2 softgel capsules met wat eten innemen. 
Astaxanthin is een krachtige antioxidant welke erg lijkt op betacaroteen. Daarnaast bevat Astaxanthin de hoogte antioxidant activiteit wanneer je deze vergelijkt met alfatocoferol, alfacaroteen, betacaroteen, luteïne, en lycopeen. 

Antihistamine onderdrukt ook de activatie van T-cellen, waardoor het lijkt dat astaxanthine gebruikt zou kunnen worden in de behandeling van astma. 

Bronvermelding: Mahmoud FF, et al. In vitro effects of astaxanthin combined with ginkgolide B on T lymphocyte activation in peripheral blood mononuclear cells from asthmatic subjects. J Pharmacol Sci 2004;94:129-36.

Voedingsadvies

Anti-ontstekingsdieet of Aangepast Eliminatie Dieet

Het anti-ontstekingsdieet zou ook uitkomst kunnen bieden als onderdeel van een leefstijl remedie tegen astma. Eén onderzoek heeft het effect van voedingsvezels op de darmbacteriën en daar mee de long- en luchtwegontsteking  in muizen onderzocht. Uit dit onderzoek is gebleken dat de darmbacteriën de voedingsvezels omzetten naar korte ketenvetzuren welke de longen van de muizen beschermden tegen ontsteking die geassocieerd zijn met astma. Een andere studie heeft het Mediterrane dieet ingezet om bij volwassen met astma de ontstekingen tegen te gaan. 


Bronvermelding:

Sexton P, Black P, Metcalf P. Influence of Mediterranean Diet on Asthma Symptoms, Lung Function, and Systemic Inflammation: A Randomized Controlled Trial. Journal of Asthma. 2013:50(1).

Trompette A, Gollwitzer ES, Yadava K, et al. Gut microbiota metabolism of dietary fiber influences allergic airway disease and hematopoiesis.  Nature Medicine 20,159–166 (2014). doi:10.1038/nm.3444.

Aanvullende onderzoeken:

Aligne CA, Auinger P, Byrd RS, Weitzman M. Risk factors for pediatric asthma. Contributions of poverty, race, and urban residence. Am J Respir Crit Care Med. 2000;162(3 Pt 1):873-877.
American College of Allergy, Asthma and Immunology. Accessed at http://www.allergy.mcg.edu/patients/control.html on July 22, 2002.
Balon J, Aker PD, Crowther ER, et al. A comparison of active and simulated chiropractic manipulation as adjunctive treatment for childhood asthma. N Engl J Med. 1998;339:1013-1020.
Birkel DA, Edgren L. Hatha yoga: improved vital capacity of college students. Altern Ther Health Med. 2000;6(6):55-63.
Bronfort G, Evans RL, Kubic P, Filkin P. Chronic pediatric asthma and chiropractic spinal manipulation: a prospective clinical series and randomized clinical pilot study. J Manipulative Physiol Ther. 2001;24(6):369- 377.
Carr AC, Frei B. Toward a new recommended dietary allowance for vitamin C based on antioxidant and health effects in humans. Am J Clin Nutr. 1999;69(6):1086-1107.
Ciarallo L, Brousseau D, Reinert S. Higher-dose intravenous magnesium therapy for children with moderate to severe acute asthma. Arch Ped Adol Med. 2000;154(10):979-983.
Ciarallo L, Sauer AH, Shannon MW. Intravenous magnesium therapy for moderate to severe pediatric asthma: results of a randomized, placebo-controlled trial. J Pediatr. 1996;129(6):809-814.
Cummings S, Ullman D. Everybody’s Guide to Homeopathic Medicines. 3rd ed. New York, NY: Penguin Putnam; 1997: 237-238.
Ernst E. Breathing techniques – adjunctive treatment modalities for asthma? A systematic review. Eur Respir J. 2000;15(5):969-972.
Field T, Henteleff T, Hernandez-Reif M, et al. Children with asthma have improved pulmonary functions after massage therapy. J Pediatr. 1998;132(50:854-858.
Fung KP, Chow OKW, So SY. Attentuation of exercise-induced asthma by acupuncture. Lancet. 1986;2(8521-8522): 1419-1421.
Gazdol F, Gvozdjakova A, Nadvornikova R, et al. Decreased levels of coenzyme Q(10) in patients with bronchial asthma. Allergy. 2002;57(9):811-814.
Gdalevich M, Mimouni D, Mimouni M. Breast-feeding and the risk of bronchial asthma in childhood: a systematic review with meta-analysis of prospective studies. J Pediatr. 2001;139(2):261-266.
Gilliland FD, Berhane KT, Li YF, Kim DH, Margolis HG. Dietary magnesium, potassium, sodium, and children's lung funtion. Am J Epidemiol. 2002. 15;155(2):125-131.
Graham RI, Pistolese RA. An impairment rating analysis of asthmatic children under chiropractic care. J Vertebr Sublux Res.1997;1(4):41-48.
Gupta I, Gupta V, Parihar A, et al. Effects of Boswellia serrata gum resin in patients with bronchial asthma: results of a double-blind, placebo-controlled, 6-week clinical study. Eur J Medical Research. 1998;3(11):511-514.
Haby MM, Peat JK, Marks GB, Woolcock AJ, Leeder SR. Asthma in preschool children: prevalence and risk factors. Thorax. 2001;56(8):589-595.
Hackman RM, Stern JS, Gershwin ME. Hypnosis and asthma: a critical review. J Asthma. 2000;37(1):1-15.
Hasselmark L, Malmgren R, Zetterstrom O, Onge G. Selenium supplementation in intrinsic asthma. Allergy. 1993;48:30-36.
Hijazi N, Abalkhail B, Seaton A. Diet and childhood asthma in a society in transition: a study in urban and rural Saudi Arabia. Thorax. 2000;55:775-779.
Hondras MA, Linde K, Jones AP. Manual therapy for asthma (Cochrane Review). Cochrane Database Syst Rev. 2001;(1):CD001002.
Hope BE, Massey DB, Fournier-Massey G. Hawaiian materia medica for asthma. Hawaii Med J. 1993;52:160-166.
Howes LG. Which drugs affect potassium? Drug Saf. 1995;12(4):240-244.
Huntley A, White AR, Ernst E. Relaxation therapies for asthma: a systematic review. Thorax. 2002;57(20:127-131.
Jain SC, Rai L, Valecha A, Jha UK, Bhatnagar SO, Ram K. Effect of yoga training on exercise tolerance in adolescents with childhood asthma. J Asthma. 1991;28(6):437-442.
Joos S, Schott C, Zou H, Daniel V, Martin E. Immunomodulatory effects of acupuncture in the treatment of allergic asthma: a randomized controlled study. J Alt Comp Med. 2000;6(6), 519-525.
Kadrabova J, Mad'aric A, Kovacikova Z, Podivinsky F, Ginter E, Gazdik F. Selenium status is decreased in patients with intrinsic asthma. Biol Trace Elem Res. 1996;52(3):241-248.
Kalliomaki M, Salminen S, Arvilommi H, Kero P, Koskinen P, Isolauri E. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomized placebo controlled trial. Lancet. 2001;357(9262):1076-1079.
Kaur B, Rowe BH, Ram FS. Vitamin C supplementation for asthma (Cochrane Review). Cochrane Databse Syst Rev. 2001;4:CD000993.
Kleijnen J, ter Riet G, Knipschild P. Acupuncture and asthma: a review of controlled trials. Thorax. 1991;46:799-802.
Kohen DP, Wynne E. Applying hypnosis in a preschool family asthma education program; uses of storytelling, imagery, and relaxation. Am J Clin Hypnosis. 1997;39(3):169-181.
Kruzel T. The Homeopathic Emergency Guide. Berkeley, Calif: North Atlantic Books; 1992:21-27.
Lehrer P. Emotionally triggered asthma: a review of research literature and some hypotheses of self-regulation therapies. Appl Psychophysiol Biofeedback. 1998;23(1):13-41.
Lehrer P, Feldman J, Giardino N, Song HS, Schmaling K. Psychological aspects of asthma. J Consult Clin Psychol. 2002;70(3):691-711.
Levine M, Rumsey SC, Daruwala R, Park JB, Wang Y. Criteria and recommendations for vitamin C intake. JAMA. 1999;281(15):1415-1453.
Linde, K, Jobst K, Panton J. Acupuncture for chronic asthma (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 3, 2001. Oxford: Update Software.
Mazur LJ, De Ybarrondo L, Miller J, Colasurdo G. Use of alternative and complementary therapies for pediatric asthma. Tex Med. 2001;97(6):64-68.
Meydani SN, Ha WK. Immunologic effects of yogurt. Am J Clin Nutr. 2000;71(4):861-872.
Middleton E, ed. Allergy: Principles and Practice. 5th ed. St. Louis, Mo: Mosby-Year Book, Inc; 1998.
Miller AL. The etiologies, pathophysiology, and alternative/complementary treatment of asthma. Altern Med Rev. 2001;6(1):20-47.
Monteleone CA, Sherman AR. Nutrition and asthma. Arch Intern Med. 1997;157:23-24.
Nagakura T, Matsuda S, Shichijyo K, Sugimoto H, Hata K. Dietary supplementation with fish oil rich in omega-3 polyunsaturated fatty acids in children with bronchial asthma. Eur Resp J. 2000;16(5):861-865.
Neuman I, Nahum H, Ben-Amotz A. Prevention of exercise-induced asthma by a natural isomer mixture of beta-carotene. Ann Allergy Asthma Immunol. 1999;82(6):549-553.
Neuman I, Nahum H, Ben-Amotz A. Reduction of exercise-induced asthma oxidative stress by lycopene, a natural antioxidant. Allergy. 2000;55(12):1184-1189.
Newnham DM. Asthma medications and their potential adverse effects in the elderly: recommendations for prescribing. Drug Saf. 2001;24(14):1065-1080.
NIH Consensus Statement: Acupuncture. National Institutes of Health, Office of the Director. 1997;15(5):1-34. Accessed at http://odp.od.nih.gov/consensus/cons/107/107_statement.htm on September 24, 2001.
Nielsen NH, Bronfort G, Bendix T, Madsen F, Weeke B. Chronic asthma and chiropractic spinal manipulation: a randomized clinical trial. Clin Exp Allergy. 1995;25:80-88.
Okamoto M, Misunobu F, Ashida K, Mifune T, Hosaki Y, Tsugeno H et al. Effects of dietary supplementation with n-3 fatty acids compared with n-6 fatty acids on bronchial asthma. Int Med. 2000;39(2):107-111.
Okamoto M, Misunobu F, Ashida K, et al. Effects of perilla seed oil supplementation on leukotriene generation by leucocytes in patients with asthma associated with lipometabolism. Int Arch Allergy Immunol.
2000;122(2):137-142.

Rohdewald P. A review of the French maritime pine bark extract (Pycnogenol), a herbal medication with a diverse clinical pharmacology. Int J Clin Pharmacol Ther. 2002;40(4):158-168.
Romieu I, Trenga C. Diet and obstructive lung diseases. Epidemiol Rev. 2001;23(2):268-287.
Rowe BH, Edmonds ML, Spooner CH, Camargo CA. Evidence-based treatments for acute asthma. [Review]. Respir Care. 2001;46(12):1380-1390.
Sancier KM. Therapeutic benefits of qigong exercises in combination with drugs. J Altern Complement Med. 1999;5(4):383-389.
Sanders R. Pine bark extract is a potent antioxidant, and may help boost the effects of vitamin C and other antioxidants, UC Berkeley scientists report [news release]. February 5, 1998. Accessed at http://wwwberkeley.edu/news/media/releases/98legacy/02_05_98a.html on July 19, 2002.
Sathyaprabha TN, Murthy H, Murthy BT. Efficacy of naturopathy and yoga in bronchial asthma – a self controlled matched scientific study. Ind J Physiol Pharmacol. 2001;45(10:80-86.
Shaheen SO, Sterne JA, Thompson RL, Songhurst CE, Margetts BM, Burney PG. Dietary antioxidants and asthma in adults: population-based case-control study. Am J Respir Crit Care Med. 2001;164(10 Pt 1):1823-1828.
Shimizu T, Maeda S, Arakawa H, et al. Relation between theophylline and circulating vitamin levels in children with asthma. Pharmacol. 1996;53:384-389.
Smit HA, Grievink L, Tabak C. Dietary influences on chronic obstructive lung disease and asthma: a review of the epidemiological evidence. Proc Nutr Soc. 1999;58(2):309-319.
Tamaoki J, Nakata J, Kawatani K, Tagaya E, Nagai A. Ginsenoside-induced relaxation of human bronchial smooth muscle via release of nitric oxide. Br J Pharmacol. 2000;130(8):1859-1864
Ullman D. Homeopathic Medicine for Children and Infants. New York, NY: Penguin Putnam; 1992: 46-48.
Ullman D. The Consumer’s Guide to Homeopathy. New York, NY: Penguin Putnam; 1995: 260-261.
Urata Y, Yoshida S, Irie Y, et al. Treatment of asthma patients with herbal medicine TJ-96: a randomized controlled trial. Respir Med. 2002 Jun;96(6):469-474.
Vally H, Carr A, El-Saleh J, Thompson P. Wine-induced asthma: a placebo-controlled assessment of its pathogenesis. J Allergy Clin Immunol. 1999;103(1 Pt 1):41-46.
Vedanthan PK, Kesavalu LN, Murthy KC, et al. Clinical study of yoga techniques in university students with asthma: a controlled study. Allergy Asthma Proc. 1998;19(1):3-9.
Yoshida S. Herbalism for the treatment of asthma. Chest. 1999;116(2):582-583.
Ziment I, Tashkin DP. Alternative medicine for allergy and asthma. J Allergy Clin Immunol. 2000;106(4):603-614.
Kim N, Sime PJ, Phipps RP. Specialized Proresolving Mediators (SPMs) Reduce Human B Cell IgE Production from Asthma Patients. Respiratory and Critical Care Medicine.2016.
Murdoch JR, Lloyd CM. Chronic inflammation and asthma. Mutation Research. 2010;690(1-2):24-39. doi:10.1016/j.mrfmmm.2009.09.005.
Serhan C.N., Savill J. Resolution of inflammation: the beginning programs the end. Nat. Immunol. 2005;6:1191–1197.
Sexton P, Black P, Metcalf P. Influence of Mediterranean Diet on Asthma Symptoms, Lung Function, and Systemic Inflammation: A Randomized Controlled Trial. Journal of Asthma. 2013:50(1).
Trompette A, Gollwitzer ES, Yadava K, et al. Gut microbiota metabolism of dietary fiber influences allergic airway disease and hematopoiesis.  Nature Medicine 20,159–166 (2014). doi:10.1038/nm.3444.

< Terug naar nieuwsoverzicht